Anadolu Platformu Derneği’nde her hafta Cuma günü gerçekleşen İnsanlık Tarihi derslerinde, bu hafta İslam tarihinin önemli kavramlarından biri olan “Müellefe-i Kulûb kimdir?” sorusu ele alındı.
Moderatörlüğünü Nisa Şentürk’ün üstlendiği derste, tarihçi-yazar Hüseyin Özhazar, Müellefe-i Kulûb kavramının tarihsel bağlamını, amacını ve Hz. Ömer dönemindeki değişimini katılımcılarla paylaştı.
Derste öne çıkan değerlendirmelerden bazıları şu şekildeydi:
“Müellefe-i Kulûb; İslam’ın ilk yıllarında, iman ile inkâr arasında duran, İslam’a yeni girmiş ya da henüz Müslüman olmamış ama kalpleri İslam’a ısındırılmak istenen kişiler olarak tanımlandı. Peygamber Efendimiz (sav) döneminde bu gruba, zekât, sadaka ve ganimetlerden pay ayrılarak; toplumsal barış ve siyasi dengeyi sağlamak hedeflendi. Bu uygulama, düşmanlıkların önüne geçmek, gönülleri kazanmak ve toplumu içten güçlendirmek adına stratejik bir hamle olarak değerlendirildi.
Uygulama, Hz. Ömer döneminde sona erdirildi. İslam, hem inanç hem de siyasi anlamda güç kazanmıştı. Hz. Ömer, bu kişilerin pozisyonlarını suistimal ettiklerini fark ederek, bağlılığın teşvikle değil, adaletle kurulması gerektiğini savundu. “Bugün Allah, İslam’ı aziz kılmıştır. Artık sizin desteğinize ihtiyaç yoktur. Dileyen iman etsin, dileyen inkâr.” diyerek bu uygulamayı durdurdu. Böylece Hz. Ömer, Kur’an’daki hükmün anlamını ve amacını doğru okuyarak, zamanın şartlarına uygun bir yorumla uygulamayı dönüştürdü. Bu tutum, ayetlerin ve uygulamaların amacı (illet) ve hikmetinin zamanla değişebileceğini; hükmün kendisinin değil, uygulanma biçiminin şartlara göre yeniden düzenlenebileceğini ortaya koydu.”
Bu yaklaşımın günümüz Müslümanları için önemli bir perspektif sunduğu ifade edildi. Hükmün özü sabit kalmakla birlikte, uygulama biçimi toplumsal maslahat, adalet ve suistimale kapalı bir bakış açısıyla yeniden şekillendirilebilir.
Birçok önemli tarihî ve güncel konunun da ele alındığı ders, aynı zamanda sosyal medya üzerinden canlı olarak yayımlandı.
