Neredeyse bütün ülkelere yayılan, etki etmedik insani faaliyet ve hayati bir alan bırakmayan yeni tip koronavirüsün yol açtığı kriz, insanlığı cendere altına almıştır.
Hem muazzam teknolojik ilerlemelerin hem de 2008 küresel ekonomik krizin etkisiyle 1945 sonrası kurulan uluslararası sistemin derinden sarsıldığı, siyasetin sorun çözücü bir mekanizma olmaktan çıktığı ve yeni bir yönetişim modeline ihtiyaç duyulduğu bir dönemde patlak veren bu yeni krizin; siyasi, iktisadi ve toplumsal sonuçları her geçen gün artmaktadır. Belli ki Covid-19 pandemisi, dünya tarihine, bireylerin de toplumların da devletlerin de alışkanlıkları ve reflekslerini değiştiren önemli kırılma anlarından biri olarak geçecek.
Peki, dünya bundan sonra nereye evrilecek? Eğer pandemi, değişimin hızlandırıcısı ise nasıl bir değişim olacak? Bu değişim kimi, nasıl etkileyecek? Değişimden etkilenenler buna nasıl bir tepki verecek? Bu durumda bizim yaklaşımımız ne olmalı? Gelişmeler karşısında doğru cevap veya tepkiler nasıl üretilebilir? Bu cevap ve tepkiler neler olmalı? Bu çalışma; işte bu soruların cevabını aramayı, uzmanların ve yazarların değerlendirmelerine dayalı projeksiyonlar geliştirmeyi ve strateji önerileri oluşturmayı amaçlamıştır. Bunun için kapsamlı bir durum analizi yapılmış; insanlık, İslam Dünyası, Türkiye ve STK’lar için strateji teklifleri ile sonlanacak bir çalışma planlanmıştır.
“Tarihî Akışın Hızlanma Anında Pandemik Kırılma ve Sonrası” başlığını taşıyan ve “Pandeminin Etkileri ve Sonrası için Projeksiyon Geliştirme Çalışması” alt başlığına sahip olan rapor, bilinen stratejik analiz ve tasarım metodolojilerinin çalışmaya uyarlanmasına dayalı olarak yürütülmüş. Bu anlamda üç temel aşamadan oluşmuştur: 1. Durum Analizi, 2. Projeksiyon Geliştirme, 3. Stratejik Öneriler Geliştirme.
Aşamaların her birinde uygulanan yöntemler, duruma göre yorumlanarak kullanılmış. Durum Analizi aşamasında yazı analizleri, katılımcılardan görüş toplama anketleri ve saha anketi yapılmış. Toplanan veriler üzerinden PESTEL esaslı Etki Analizi ve etkilenen aktör bazlı SWOT analizleri çıkarılmış. Etkilenen aktörleri farklı ölçeklerde değerlendirmek gerektiğinden SWOT analizleri; İslam Dünyası, Türkiye, STK’lar ve Anadolu Platformu için ayrı ayrı çıkarılmış. PESTEL ve SWOT analizlerinin kaynağı, çalışma grupları değil, yazı ve raporlarından yararlanılan kişi veya kurumlardır. Bu çalışmada ilk aşamada durum analizi teknikleri kullanılmış, ikinci aşamada konsolide edilen öneriler üzerinden beyin fırtınası toplantıları yöntemiyle strateji önerileri geliştirilmiştir.
PESTEL esaslı etki analizi, pandemi ve eşlik eden gelişmelerin politik, ekonomik, sosyal, teknolojik, çevresel ve hukuki değişim ve etkilerinin derlenmesi ve değerlendirilmesi için kullanılan bir yöntemdir. SWOT analizi ise pandemi ve eşlik eden gelişmelerin etkilediği STK sektörü, Türkiye ve İslam Dünyası’nın güçlü ve zayıf yönleri ile ortaya çıkan tehdit ve fırsatların belirlenmesi ve değerlendirilmesi için kullanılmıştır.
Raporun hazırlanma sürecinde 33 kişiden oluşan 4 ekip kurulmuş, bir ana strateji grubu ve 4 alt grup ile çalışmalar yürütülmüş. Çalışmaya başlama tarihi 23 Nisan 2020’dir ve bütün süreç 28 haftada tamamlanmış.
Çalışmanın sonucunda pandeminin ortaya çıkardığı gelişmeler ana başlıklar halinde madde madde ortaya konulmuştur. Bu başlıklar uluslararası sistem, uluslararası örgütler (BM ve Dünya Sağlık Örgütü, AB, G-8, G-20, D8, AGİT, İK Teşkilatı), devlet, insan/insanlık, çatışma ve gerilim bölgeleri (Libya, Suriye, Yemen, Afganistan, Körfez, Mısır, Karabağ, Keşmir, Sudan, Somali), İslam Dünyası, Türkiye ve STK’lar olarak yer almıştır.
Pek çok stratejik tespit ve öneri içeren çalışmanın “Neye İhtiyaç Var?” başlığı altında yer alan tespitlerden biri şöyle: “Analitik yöntemlere ve akl-ı selime dayalı çözümlemeler yapmaya ve durumu hakikatine uygun bir şekilde anlamaya ihtiyaç var.” “Ne Yapmalı?” başlığı altında yer alan ifadelerden birinde ise “Yeni bir yaşam tarzı, yeni kuralları ve kurumlarıyla geliyor. Bu bir fırsat dönemidir ve hazırlığı olanlar, oluşa katılarak ortaya çıkacak olana etki edecektir. Yeni bir inşa çağının fırsatlar taşıdığını bilerek olana yaklaşmalı. Olana ve getirilmek istenene karşı eleştirilerimiz olmalı, ama önerilerimiz de olmalı” denilmektedir. Bununla birlikte uzak durulması gerekenlerin sıralandığı bölümde “Ne Yapmamalı?” başlığı altında yer alan ifadelerden biri, “Gelmekte olanı anlayamayan, bu yüzden de hazırlıksız olan, en kolayından da tepkisel ve toptancı muhalif tutum alan ve anlamlı bir cevap üretemeyen kesin inançlı topluluklara dönüşmekten kesinlikle kaçınmalı” şeklinde ortaya konulmaktadır.
Pandeminin etkilerine dair oldukça ayrıntılı tespit ve analizleriyle, bilimsel standartlara uygun disipliniyle, katkıda bulunan geniş bir çevrenin katılımıyla, meseleyi çok boyutlu bir perspektiften ele alan yaklaşımıyla yoğun bir emek ürünü olmasının yanında tarihî bir kırılma anını anlamak ve buna ilişkin doğru sonuçlar çıkarmak adına yapılmış önemli bir çalışma. Devlet yetkililerinden sivil toplum kuruluşlarına, akademik çevrelerden iş dünyasına kadar herkesin faydalanabileceği ve dikkate alması gereken bir rapor.
